Međunarodni dan Roma u Vladičinom Hanu obeležen u znaku tradicije i muzike

Autor: Lj. Pavlović

Od samog jutra u Vladičinom Hanu se orila romska muzika, kao uvertira svečanosti u Centru za kulturu gde je danas romska nacionalna manjina obeležila svoj dan, 8. april, Medunarodni dan Roma. Mladi orkestri okupljeni ispred CK i na sportskom centru svirali su za svoju dušu i okupljene, a malo ko iz ovog kraja može da odoli zvucima trube.

Na priredbi u prepunoj bioskopskoj sali CK, gde su se Romi porodično okupili, uz „Đelem đelem“ , u izvođenju orkestra Tehničke škole, započet je program. Učenici iste škole „proveli“ su prisutne kroz kulturu i tradiciju Roma, upoznali ih sa značajem obeležavanja njihovog dana, a mladi učesnici su za njih recitovali, svirali i igrali. Više od sat i po vremena, učenici dve osnovne škole, „Branko Radičević“ u Vladičinom hanu i „Vuk Karadžić“ iz Stubla, kao i Tehničke škole, ali i najmlađa grupa stubalskog ogranka predškolaca „Pčelice“, držali su pažnju publike.

Obeležavnje Svetskog dana Roma u Vladičinom Hanu, kome su prisustvovali i predstavnici lokalner samouprave, navedenih škola i PU, protekao je u veselju, uprkos nezavidnom položaju te nacionalne manjine. U hanskoj opštini njih je svega 1.323-oje, po poslednjem popisu stanoviništa iz 2022. godine. Uglavnom su skoncentrisani u dva naselja u Vladičinom Hanu – Poljani i Orljaku, i u selima: Prekodolcu, Žitorađu, Lepenici i Stublu. Problemi Roma u našoj opštini kao i u Srbiji, marginalizovane društvene grupe, na šta je danas ukazalo i resorno ministarstvo, su identični – siromaštvo,  napuštanje obrazovanja, rani brakovi, diskriminacija i nezaposlenost. Poslednjih godina, situacija sa obrazovanjem Roma u hanskoj opštini se menja u pozitvnom smislu, pa je sve više mladih koji nakon završetka osnovne škole, nastavljaju školovanje. U Tehničkoj školi u Vladičinom Hanu oko 15 odsto ukupnog broja učenika čine Romi.

Kada govorimo o Romima, ne može se od njihovog postojanja odvojiti muzika, sastavni deo njihovog života i zanat koji i danas hrani brojne porodice. Iz hanske opštine potekli su mnogi poznati trubači, ali i oni koji su zvucima trube Vladičin Han upisali u istoriju. Šest majstora trube iznedrila je hanska opština – prvi je bio Junuz Ismailović, zatim Slobodan Salijević, obojica iz Prekodolca. Treći vlasnik „Majstorskog pisma“ je Boban Marković, poznat širom sveta, ali i prvi dobitnik nacionalne penzije iz hanske opštine. Njegovim putem korača i sin, Marko, kao i njegova deca, a danas je publika imala prilike da čuje naslednicu, Mariju, koja prati porodičnu tradiciju i sama svira trubu. Stojan Krstić, iz hanskog sela, Lepenice je takođe majstor trube, četvrti po redu, a slede Bojan Ristić i Bojan Krstić.

Mnogi mladi ne samo da menjaju pogled na obrazovanje već i život, pa je proteklih godina sve više onih koji, u nedostatku posla, odlaze u inostranstvo i rađa se jedna nova klasa u romskom društvu, a negde preko granice stasava i druga generacija iseljenika.