Jovačka jezera godinama čekaju na pomoć države

Autor: Ljiljana Pavlović

Ukoliko se nešto ne preduzme, invazivne vrste biljaka uništiće jezera.

Nanajveći turistički potencijal u opštini Vladičin Han su Jovačka jezera. Iako su pre jedne decenije stavljena pod zaštitom Zavoda za zaštitu prirode iz Niša, kao Spomenik prirode, od tada pa do sada ništa nije urađeno praktično da se ovaj biser prirode zaštiti i da ga ta ista priroda ne „proguta“.

Prema podacima Centra za kulturu , turizam i bibliotekarstvo, opština Vladičin Han godinama unazad radi na donošenju pravnih dokumenata sa ciljem da Jovačka jezera postanu prepoznatljiva turistička destinacija u kraju, ali i u Srbiji. Donet je plan detaljne regulacije Jovačkih jezera, na inicijativu lokalne samouprave proglašena su  Spomenikom prirode i stavljena  pod drugi i treći stepen zaštite Zavoda za zaštitu spomenika prirode Srbije iz Niša. Međutim, invazivne vrste biljaka prete da unište Jovačka jezera, zajedno sa onim najvećim, Donjim. Centimetar po centimetar, nestajala je plaža gde se nekada okupljao dobar broj kupača iz tog, i vranjskog kraja, tako da je sada doveden u stanje neprepoznatljivosti. Do jezera ne postoje više ni staze, a iz Turiostičke organizacije upozaravaju da će, ukoliko stanje ostane nepromenjeno, od jezera ostati samo zabarene površine.

„Više godina unazad kod resornog ministarstva smo konkurisali za uređenje jezera, ali sredstva nismo dobili. Lokalna samouprava je preuzela taj projekat, koji će biti proširen i standarizovan po kriterijumima Ministarstva turizma i ove godine će ona konkurisati. U planu je ne samo uređenja putne infrastrukture, već i jezera, postavljanje mobilijara i turističkih obeležja, uređenje priobalja i svih jezera“ rekao je za Vesnik017 Časlav Mladenović, direktor CK.

Od Stubla, sela gde se sa regionalnog puta Vladičin Han-Vranje, odvaja put ka Jovcu  postoji asfalt do jezera, ali nema i pristupnih puteva do njih koji su predviđeni projektom. U tom selu je pod zaštitom ukupno 53 hektara oko jezera, od čega pod režimom drugog stepena 36 hektara, a trećeg 17. Jezera su retka  po načinu nastanka, te su uvrštena i u Inventar geonasleđa Srbije, kao značajni hidrološki objekti nacionalnog nivoa vrednosti sa više urvinskih jezera i dva genetska podtipa.Najveće, Jovačko jezero, dugačko je 1.500 metara, široko 200, dok dubina na pojedinim mestima premašuje 10 metara. Nastalo je usled klizišta pre 45 godina, kada je kliznom masom pregrađena Jovačka reka. Postoji još pet manjih, u rascepima klizne mase  – Žilovje, Rusimovo, Živkovo, Crkveno i Malo. Specifična su i po raznovrsnosti biljnog i životinjskog sveta, sa zaštićenim vrstama.

Jovačka jezera nastala su usled erozije tla, 1978. godine, kada je klizište za jednu noć sa lica zemlje  izbrisano 11 mahala. Da bi se sprečila nova katastrofa, jedan deo zemljišta je nakon izvesnog vremena pošumljen, na jednom delu je nekadšani PK „Delišes“ je podigao voćnjake, a ostatak je vraćen starim vlasnicima. Na suprotnoj obali Jovačke reke, klizište je „poštedelo“ par mahala, dok na „ranjenoj“ zemlji ni danas nema života.