U Surdulici danas boravi patrijarh Porfirije na obeležavanju 100 godina od osvećenja Spomen-kosturnice

Autor: Lj. Pavlović

U Surdulici se danas obeležava vek od osvećenja Spomen-kosturnice u tom mestu u znak sećanja na Svete Surduličke mučenike, žrtve bugarskoh terorara u Prvom svetkom ratu. Ovom događaju prisustvuje i patrijarh srpski, gospodin Porfirije. Nakon dočeka, sveta liturgija je služena u hramu Svetog Đorđra u tom msetu, a zatim su litije krenule do Duboke doline, jednom od mnogobrojnioh stratišta na teritoriji surduličke opštine gde je pogubljeno na hiljade Srba iz različitih krajeva. Obeležavanju ovog značajnog jubileju prisustvuju i predstavnici ministarstava, lokalnih samopurava iz Pčinjskog okruga, vojske, policije itd. kao i veliki broj građana.

Na svom redovnom zasedanju u Patrijaršiji srpskoj Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne Crkve 24. maja 2017. godine uvrstio je u Kalendar SPC Svete Surduličke mučenike, na predlog vladike, Pahomija i Eparhije vranjske.

„Ukupan broj stradalih surduličkih mučenika iznosi oko sedam hiljada, od čega su četiri hiljade identifikovane žrtve. Procena broja žrtava izneta je na osnovu zvaničnih podataka nekoliko međunarodnih komisija, koje su predvodili dr Rudolf Arčibald Rajs, doktor prirodnih nauka i šef laboratorije na Lozanskom univerzitetu i novinar Vilijam Drajton, koji se nalazio na čelu Međunarodne komisije o bugarskim zločinima u periodu od 1915. do 1918. godine,“ objavila je Eparhija vransjka, dok je za dan praznovanja Surduličkih mučenika, Sveti arhijerejski sabor odredio je 29. maj, jer su toga dana njihove Svete mošti pohranjene u obnovljenu Spomen-kosturnicu, koja se nalazi u sklopu srednje Tehničke škole, u neposrednoj blizini crkve Svetog velikomučenika Georgija u Surdulici.

Mošti surduličkih mučenika su ubrzo po završetku Prvog svetskog rata pohranjene u ovu Spomen-kosturnicu, osvećenu 24. avgusta 1924. godine. Čin osvećenja obavio je Patrijarh srpski Dimitrije, a prisustvovao je i kralj Aleksandar I Karađorđević sa kraljicom Marijom i Vladom Kraljevine Jugoslavije, na čelu sa predsednikom, Ljubom Davidovićem.

Kako bi zatrli svaki trag o zločinima iz Prvog svetskog rata, bugarski okupatori su 1943. godine kosturnicu srušili do temelja, a mošti zakopali na više lokacija u Surdulici. Jedna od njih bila je na starom surduličkom groblju, gde su 2009. godine, prilikom izgradnje porodične grobnice, ostaci Surduličkih mučenika iskopani na samo metar dubine. Mošti su, nakon zakonskih procedura, vraćene tek 29. maja 2010. u obnovljenu Spomen-kosturnicu.