Danas obeležavamo Svetog Savu, đačku slavu

Srspska pravoslavna crkva i škole danas obeležavaju Svetog Savu, praznik posvećen srpskom prosvetitelju i prvom srpskom arhiepiskopu iz 13. veka, utemeljivaču srpske crkve, države i obrazovanja. Rastko Nemanjić, ili Sveti Sava bio je arhiepiskop autokefalne srpske žičke arhiepiskopije, zakonopisac, diplomata, književnik i hodočasnik i osnivač prve srpske bolnice. Praznuju ga crkve, škole, mnoge zanatlije, porodice.

Prema pisanim podacima, prvi put Savidna je u školama, kao đačka slava obeležen je 1734. godine u Sremskim Karlovcima. Knez Mihailo Obrenović doneo je naredbu o školskoj proslavi Svetog Save u Srbiji, 1841. godine i ovaj praznik se obeležavao sve do 1945. godine. Posle poluvekovne zabrane, proslavljanje praznika nastavljeno je 1989. godine.

Rastko Nemanjić ili Sveti Sava bio je raški plemić iz vladarske loze Nemanjića. Najmlađi sin srpskog župana Stefana Nemanje živeo je od 1169. godine (po drugim podacima rođen je 1175. godine), do 1236. On je u Nikeji 1219. od vizantijskog cara Teodora Laskarisa i vaseljenskog patrijarha Manojla i Haritopula izdejstvovao samostalnost srpske crkve i srpsku arhiepiskopiju, za čije je središte odredio manastir Žiču. Sveti Sava je preminuo u tadašnjoj bugarskoj prestonici Trnovu 25. januara 1236. godine, na povratku iz hodočašća u Jerusalim. Vest o smrti Rastka Nemanjića stigao je u Srbiju dva dana kasnije, 27. januara i taj dan je crkva ustanovila kao praznik kojim se obeležava uspomena na njegov život i delo. Mošti Svetog Save su iz Trnova prenete i sahranjene u manastir Mileševa 1237. godine.

Sinan Paša je njegove mošti spalio 1594. godine na Vračaru gde se danas nalazi spomen hram koji mu je posvećen. Srbi su u vreme Svetog Save bili pred velikim izazovima i verovatno bi na kraju, da ga nije bilo podlegli uticaju rimokatoličkog zapada. Praznik Svetog Save, ktitorska je slava Hilandara koja će i ovaj put okupiti brojne goste, među kojima su i monasi iz ostalih svetogorskih manastira i eparhija Srpske crkve.

Hilandar je jedina srpska kuća koja nikada nije osvojena, koja živi bez prekida više od 800 godina. I kada se desio požar u noći imeđu 4. i 5. marta 2004. monasi nisu obustavili služenje verskih službi ne odstupajući od molitve Bogu. Sveti Sava osnovao je i Prvu srpsku bolnicu u manasitru Hilandar. Uspomenu na Svetog Savu čuva i Manastir Svete Katarine u Egiptu nastao na svetom mestu na Sinajskoj gori.

Postoji mnogo srpskih narodnih verovanja vezanih za Savindan, među kojima i to da će se ako na Svetog Savu grmi desiti važni događaji u zemlji. Mnoge zanatlija iz Srbije – užari, opančari, obućari… Svetog Savu smatrale su svojim patronom i uzimale njegov dan za esnafsku slavu.

U mnogim krajevima Svetog Savu naročito praznuju stočari. Mnogi srpski narodni običaji oko Svetog Save vezani su i za stoku i za strah od vukova pa se tako pred Savindan stoka nije smela terati u šumu iz straha od vukova, jer bi to za nju bilo pogubno. Takođe, tih dana ništa se nije smelo raditi sa sečivom, britve nisu otvarane da bi vucima čeljusti ostale sklopljene, a žene nisu smele ništa bojiti u crveno da vuci ne bi klali stoku.